Wstęp
Dobiegający końca kontrakt na pierwsze zbiory z nowego sezonu 2024/25 na Euronext/Matif zamknął lipiec na minusie. Sierpniowy kontrakt stracił ponad 5% w porównaniu z danymi sprzed miesiąca. Kolejne, listopadowy i lutowy, odnotowały niższe korekty. Z kolei w stosunku do analogicznych notowań z zeszłego roku, bieżące ceny są od 5 do 8% wyższe (zob. tab.).
| MATIF notowania kontraktów (w EUR/t) |
Rzepak | ||
|---|---|---|---|
| sierpień'24 | listopad'24 |
luty'25 | |
| 30.07.24 | 451,00 | 472,00 | 475,50 |
| 28.06.24 | 477,25 | 486,00 | 491,25 |
| zmiana m/m | -5,5% | -2,9% | -3,2% |
| sierpień'23 | listopad'23 | luty'24 | |
| 31.07.23 | 419,25 | 445,00 | 453,50 |
| zmiana r/r | 7,6% | 6,1% | 4,9% |
Produkcja
| Rzepak dane globalne |
|
|
|
|
Zmiana |
Zmiana |
|---|---|---|---|---|---|---|
| powierzchnia (mln ha) | 41,95 | 43,04 | 41,98 | 42,21 | 0,5% | -1,9% |
| plon (t/ha) | 2,12 | 2,06 | 2,07 | 2,08 | 0,5% | 1,0% |
| produkcja | 88,75 | 88,76 | 87,07 | 87,88 | 0,9% | -1,0% |
| zużycie | 85,36 | 88,19 | 87,48 | 88,17 | 0,8% | 0,0% |
| eksport | 19,55 | 17,10 | 16,89 | 17,29 | 2,4% | 1,1% |
| zapasy końcowe | 8,48 | 8,46 | 7,50 | 7,76 | 3,5% | -8,3% |
Źródło: USDA
Świat: Lipcowy raport USDA (Departament Rolnictwa USA) w ostatniej aktualizacji zwiększył szacunki dotyczące upraw w rozpoczętym sezonie 2024/25. Mimo tej niewielkiej podwyżki zarówno areał upraw, jak i zbiory pozostają na niższym poziomie niż przed rokiem. Największe zmiany w porównaniu z ubiegłym sezonem 2023/24 mają miejsce w Unii Europejskiej (spadek o 5,5% r/r do 18,9 mln t) i w Ukrainie (spadek o 22% r/r do 3,7 mln t).
Unia Europejska: Zgodnie z danymi Komisji Europejskiej prognozowana produkcja rzepaku w UE została skorygowana i wyniesie 18,38 mln t co oznacza spadek o blisko 7% w porównaniu z rokiem 2023. Nastąpiła zmiana na pozycji największego producenta – Niemcy z wynikiem 3,96 mln t (-6% r/r) wyprzedzają minimalnie Francję 3,94 mln t (-7,6% r/r). Podium zamyka Polska z wolumenem 3,57 mln t (-4,5% r/r).
Zapasy i zużycie
Lipcowa prognoza USDA podwyższyła wolumen prognozowanych zapasów końcowych na sezon 2024/25. Obecnie określany jest na niemal 7,8 mln t (wzrost o 3,5% w stosunku do danych czerwcowych). To również o ponad 8% mniej niż wynosi wartość z okresu 2023/24. Trójka krajów z największymi zapasami ma odnotować ich niewielki spadek (Chiny, Kanada, UE).
Rosną szacunki dotyczące konsumpcji rzepaku. Wartość bliska 88,2 mln t jest o 0,8% wyższa niż w czerwcowych danych i praktycznie bez zmian w stosunku do ubiegłego okresu 2023/24. Największym zużyciem bez zmian wyróżnia się Unia Europejska (24,85 mln t).
Handel
Świat: Globalny eksport odbudowuje się. W lipcu USDA prognozuje, że w okresie 2024/25 światowe wysyłki rzepaku wyniosą 17,3 mln t. To ponad 2,4% więcej m/m, i nieznacznie powyżej wolumenu z sezonu 2023/24. Największym dostawcą jest Kanada z wartością 7,45 mln t (16% więcej r/r).
UE: Początek sezonu 2024/25 w imporcie rzepaku do krajów UE wyróżnił się większą dynamiką niż przed rokiem. W pierwszych tygodniach wyniósł ponad 80 tys. t (+13% r/r). Większość pochodziła z Australii (59%). Eksport na tym etapie sezonu jest śladowy (1,8 tys. t).
Polska: W pierwszych czterech miesiącach 2024 r. według wstępnych danych MRiRW wyeksportowano z Polski ponad 149 tys. t rzepaku. To o 40 tys. t mniej niż przed rokiem (-21%). Największym odbiorcą były Niemcy (95%). Import w analizowanym okresie przekroczył 117 tys. t i był o 23% niższy r/r. Głównym dostawcą na polski rynek były Czechy (55%).
Ceny
Już pod koniec maja sierpniowy kontrakt na rzepak zaczął tracić. W pierwszej połowie czerwca notowania obniżyły się z ponad 490 € do 457 €. Druga część miesiąca przyniosła stabilizację, a pod koniec widoczne było znaczące odbicie podczas którego kontrakt w ciągu dwóch dni wzmocnił się o 20 €.
Przełom czerwca i lipca to znaczące umocnienia sierpniowego kontraktu zakończone osiągnieciem maksimum 508,25 €. W kolejnych dniach doszło jednak do korekty, w której notowania straciły 40 €. W drugiej części lipca schemat się powtórzył, jednak bariera 500 € nie została przekroczona.
Ceny w Polsce
W tygodniu kończącym się 21 lipca 2024 r. średnie stawki za rzepak wyniosły 2024 zł/t zgodnie z danymi MRiRW. W porównaniu z wcześniejszym tygodniem jest to wzrost o 9 zł. Sukcesywnie zmniejsza się różnica w porównaniu z zeszłym rokiem. Aktualne stawki są na analogicznym poziomie jak przed rokiem.
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego opublikował stawki oferowane przez punkty skupowe na terenie województwa dolnośląskiego. Za tonę rzepaku w drugiej połowie lipca 2024 r. oferowano od 1850 do 2140 zł. Średnia stawka ukształtowała się na poziomie 2019 zł/t. To 80 zł więcej niż w czerwcu (+4,1% m/m).
W czerwcu średnie stawki oferowane przez skupy za nasiona rzepaku wzrosły kolejny miesiąc z rzędu. Przeciętna cena płacona dostawcom przez podmioty dokonujące zakupu wyniosła w zeszłym miesiącu 2005 zł/t. To 52 zł więcej niż w maju 2024 r. W stosunku do czerwca 2023 r. różnica wynosi 6% (111zł).
Aktualna sytuacja i przewidywania
Presja ze strony taniejącej ropy naftowej i kompleksu oleistych skutkowała głębokimi spadkami kontraktów na rzepak na Euronext/Matif. W drugiej połowie lipca ceny spadły nawet poniżej pułapu 460 €. Sytuacji nie zdołały odwrócić korygowane w dół aktualizacje prognoz produkcji rzepaku w krajach Unii Europejskiej.
Sytuacja na rynkach międzynarodowych przekłada się na notowania cenowe w kraju. W polskich skupach oferowane stawki obniżyły się w ślad za paryskim parkietem. Aktualnie oscylują głównie między 1900 a 2050 zł/t. Ponadto, uzyskiwana wydajność w graniach 2,5-3,5 t/ha jest zarówno niższa niż przed rokiem, jak i mniejsza od spodziewanej.