Wstęp
Rzepak przez większość listopada kontynuował trwający od września trend wzrostowy. Sprzyjały temu umacniające się oleje roślinne (palmowy i sojowy) na światowych rynkach. Skutkowało to najwyższą ceną rzepaku na Euronext/Matif od lutego 2023 r. Dodatkowo na europejskim rynku podwyżkom sprzyjała aktualizacja raportu USDA, w którym nieznacznie skorygowano w dół szacunki produkcji w bieżącym sezonie 2023/24 oraz osłabienie euro względem dolara. Jednak notowania rzepaku miesiąc zamknęły ze stratą. Najbliższy (na luty 2025 r.) taniał o 1,5% w stosunku do stanu sprzed miesiąca. Wynikało to z dużej korekty w ostatniej dekadzie listopada, która dotyczyła całego kompleksu oleistych na całym świecie. W dalszym ciągu najbliższe europejskie kontrakty są droższe niż przed rokiem (zob. tab.).
| MATIF notowania kontraktów (w EUR/t) |
Rzepak | ||
|---|---|---|---|
| luty'25 | maj'25 |
sierpień'25 | |
| 28.11.24 | 500,50 | 495,25 | 461,25 |
| 28.10.24 | 508,00 | 506,25 | 476,00 |
| zmiana m/m | -1,5% | -2,2% | -3,1% |
| luty'24 | maj'24 | sierpień'24 | |
| 28.11.23 | 445,50 | 449,75 | 448,75 |
| zmiana r/r | 12,3% | 10,1% | 2,8% |
Produkcja
| Rzepak dane globalne |
|
|
|
|
Zmiana |
Zmiana |
|---|---|---|---|---|---|---|
| powierzchnia (mln ha) | 41,95 | 43,31 | 42,52 | 42,51 | 0,0% | -1,8% |
| plon (t/ha) | 2,12 | 2,08 | 2,06 | 2,05 | -0,5% | -1,4% |
| produkcja | 88,90 | 89,89 | 87,44 | 87,24 | -0,2% | -2,9% |
| zużycie | 85,19 | 89,12 | 89,06 | 88,96 | -0,1% | -0,2% |
| eksport | 19,55 | 18,01 | 17,37 | 17,14 | -1,3% | -4,8% |
| zapasy końcowe | 8,96 | 10,11 | 8,05 | 8,05 | 0,0% | -20,4% |
Źródło: USDA
Świat: Listopadowa prognoza USDA (Departament Rolnictwa USA) nieznacznie obniżyła szacowany wolumen zbiorów w stosunku do danych sprzed miesiąca. Wynikało to głównie z niewielkiej korekty w dół zbiorów w UE (do 17,35 mln t) i Rosji (do 5 mln t). Zmiana światowej produkcji skutkowała spadkiem o blisko 3% w stosunku do ubiegłego sezonu 2023/24. W mniejszym stopniu obniżona została wartość areału i wydajności (zob. tab.).
Zapasy i zużycie
Po październikowej obniżce, USDA utrzymała wolumen dotyczący prognozowanych zapasów końcowych na sezon 2024/25. Obecnie określany jest na niecałe 8,1 mln t. W dalszym ciągu wartość jest niższa niż przed rokiem (o ponad 20%). Największy wolumen jest skupiony w trzech miejscach – Kanadzie, Chinach i Unii Europejskiej. Dwa ostatnie obszary odnotowały obniżki w stosunku do ubiegłego sezonu 2023/24 (kolejno o 1,2 mln do 2,5 mln t oraz t o 0,6 mln t do 1,1 mln t), co rzutuje na ogólny poziom zapasów końcowych.
W listopadowej aktualizacji raportów USDA szacunki dotyczące konsumpcji rzepaku zostały minimalnie skorygowane w dół. Wolumen nieznacznie poniżej 89 mln t jest o 0,2% niższy w stosunku do ubiegłego sezonu 2023/24. Największym zużyciem niezmiennie wyróżnia się Unia Europejska (24,3 mln t).
Handel
Świat: Eksport według listopadowych danych USDA został nieznacznie skorygowany. Według ostatniej aktualizacji prognozuje się, że w okresie 2024/25 światowe wysyłki rzepaku wyniosą 17,1 mln t. To ponad 1% mniej m/m i blisko 3% poniżej wolumenu z sezonu 2023/24. Największym dostawcą jest Kanada z wartością 7,4 mln t (9% więcej r/r).
UE: Pierwsze niemal pięć miesięcy sezonu 2024/25 w imporcie rzepaku do krajów UE niż wyróżnił się większą dynamiką przed rokiem. W początkowej części sezonu import przekroczył 2 404 tys. t (+8% r/r) i jego dynamika zaczęła spadać. Większość pochodziła z Ukrainy (71%). Eksport na tym etapie sezonu wynosi prawie 190 tys. t i jest 29% niższy niż przed rokiem (niemal wszystko kierowane jest do Wielkiej Brytanii).
Polska: W pierwszych trzech kwartałach 2024 r. według wstępnych danych MRiRW wyeksportowano z Polski ponad 299 tys. t rzepaku. To niemal połowę mniej niż przed rokiem. Największym odbiorcą były Niemcy (94%). Import w analizowanym okresie przekroczył 246 tys. t i był o 12% niższy r/r. Głównym dostawcą na polski rynek były Czechy (47%).
Ceny
Po zamknięciu listopadowego kontraktu, kolejny z terminem na luty 2025 r. rozpoczął październik od wzrostów. Jeszcze przed połową miesiąca przekroczył pułap 500 €. Kolejne tygodnie charakteryzowały się kontynuacją trendu. Jeszcze w październiku kontrakt ustanowił nowe maksimum, przekraczając 520 €.
Rzepak wszedł w nowy miesiąc utrzymując trend wzrostowy. Kontynuował passę trwającą od połowy września, przekraczając w połowie miesiąca pułap 543 €. Następnie doszło do sporej korekty o niemal 7%. W kolejnych dniach spadki wyhamowały, a ceny zatrzymały się na poziomie 510 €. Stabilizacja była jednak krótkotrwała, ostatnie dni listopada to obniżka poniżej granicy 500 €.
Ceny w Polsce
W tygodniu kończącym się 17 listopada 2024 r. średnie stawki za rzepak wyniosły 2323 zł/t zgodnie z danymi MRiRW. W porównaniu z wcześniejszym tygodniem jest to wzrost o 25 zł (1,1%). W stosunku do zeszłego roku bieżące ceny są o ponad 16% wyższe.
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego opublikował stawki oferowane przez punkty skupowe na terenie województwa dolnośląskiego. Za tonę rzepaku w drugiej połowie listopada 2024 r. oferowano od 1980 do 2330 zł. Średnia stawka ukształtowała się na poziomie 2137 zł/t. To 204 zł więcej niż w październiku.
W październiku średnie stawki oferowane przez skupy za nasiona rzepaku wzrosły kolejny miesiąc z rzędu, trend utrzymuje się od marca. Przeciętna cena płacona dostawcom przez podmioty dokonujące zakupu wyniosła 2161 zł/t. To 73 zł więcej niż we wrześniu 2024 r. (3,5%). W stosunku do października 2023 r. różnica wynosi 134 zł (6,6%).
Aktualna sytuacja i przewidywania
Trwający od września trend wzrostowy na Euronext/Matif pozwolił rzepakowi osiągnąć niemal dwuletnie maksimum (543 €). Drożał cały kompleks roślin oleistych, a liderami były oleje sojowy i palmowy (ten ostatni drożał z powodu stosunkowo niskiej produkcji i równoczesnemu wyższemu spożyciu oleju w Indonezji). Korekta w ostatnich dniach zatrzymała ten trend. Ma to jednak związek z czynnikami nie związanymi bezpośrednio z podażą (ta w przypadku rzepaku jest dość ograniczona, a bilans napięty). Rynki reagowały spadkami m.in. na zapowiedzi wprowadzenia cła przez USA na towary z Kanady, a więc także rzepak i olej rzepakowy, którego Kanada jest dużym eksporterem.