Wstęp
Dobiegający do końca terminu zapadalności kontrakt rzepaku (luty 2025 r.) cechował się dużą zmiennością. Pod koniec stycznia spadł poniżej poziomu 500 EUR, co było o blisko 3% niższą stawką niż przed miesiącem. Kolejne kontakty, na maj i sierpień 2025 r., umocniły się w analizowanym okresie. Bieżące ceny są na znacznie wyższym poziomie niż analogiczne sprzed roku (zob. tab.).
| MATIF notowania kontraktów (w EUR/t) |
Rzepak | ||
|---|---|---|---|
| luty'25 | maj'25 |
sierpień'25 | |
| 30.01.25 | 498,00 | 516,75 | 484,00 |
| 30.12.24 | 512,25 | 507,25 | 464,50 |
| zmiana m/m | -2,8% | 1,9% | 4,2% |
| luty'24 | maj'24 | sierpień'24 | |
| 30.01.24 | 424,00 | 424,25 | 418,75 |
| zmiana r/r | 17,5% | 21,8% | 15,6% |
Produkcja
| Rzepak dane globalne |
|
|
|
|
Zmiana |
Zmiana |
|---|---|---|---|---|---|---|
| powierzchnia (mln ha) | 42,48 | 42,90 | 42,66 | 42,24 | -1,0% | -1,5% |
| plon (t/ha) | 2,11 | 2,08 | 2,02 | 2,02 | 0,0% | -2,9% |
| produkcja | 89,69 | 89,34 | 86,18 | 85,17 | -1,2% | -4,7% |
| zużycie | 86,38 | 89,01 | 88,78 | 88,11 | -0,8% | -1,0% |
| eksport | 19,55 | 18,19 | 16,87 | 16,85 | -0,1% | -7,4% |
| zapasy końcowe | 10,41 | 10,86 | 7,19 | 7,64 | 6,3% | -29,7% |
Źródło: USDA
Świat: Styczniowa prognoza USDA (Departament Rolnictwa USA) nieznacznie obniżyła szacowany areał i wolumen zbiorów rzepaku w stosunku do danych sprzed miesiąca. Pogłębiło to już wcześniejszą różnicę w stosunku do danych z sezonu 2023/24. Globalna produkcja w wysokości niewiele ponad 85 mln t jest o blisko 5% niższa niż przed rokiem. Jest to głównie wynikiem niższych zbiorów w Unii Europejskiej (17,2 obecnie vs. 19,9 mln t sezon wczesniej) i na Ukrainie (3,75 vs. 4,75 mln t). Złożyły się na to słabsza wydajność i obniżony areał zasiewów (zob. tab.).
Zapasy i zużycie
Po sporej obniżce zapasów końcowych w grudniowej prognozie, nowy rok przyniósł podwyżkę wolumenu. Obecnie określany jest na ponad 7,6 mln t. W dalszym ciągu wartość jest niższa niż przed rokiem (o 30%). Największy wolumen jest skupiony w trzech miejscach – Kanadzie, Chinach i Unii Europejskiej. Wszystkie obszary odnotowały obniżki w stosunku do ubiegłego sezonu 2023/24 co rzutuje na ogólny poziom zapasów końcowych. Kanada z 2,7 do 1,7 mln t; Chiny z 4,1 do 3,3 mln t i UE z 1,7 do 1,0 mln t.
W styczniowej aktualizacji raportów USDA szacunki dotyczące konsumpcji rzepaku zostały minimalnie skorygowane w dół. Wolumen kształtuje się niewiele powyżej 88 mln t jest o 1% niższy w stosunku do ubiegłego sezonu 2023/24. Największym zużyciem niezmiennie wyróżnia się Unia Europejska (24,3 mln t).
Handel
Świat: Eksport według styczniowych danych USDA został minimalnie skorygowany. W ostatniej aktualizacji utrzymuje się, że w okresie 2024/25 światowe wysyłki rzepaku pozostaną poniżej 17 mln t. To bez zmian w stosunku do grudniowych danych i ponad 7% poniżej wolumenu z sezonu 2023/24. Największym dostawcą jest Kanada z wartością 7,25 mln t.
UE: Pierwsze pół roku sezonu 2024/25 w imporcie rzepaku do krajów UE wyróżniło się większą dynamiką przed rokiem. W początkowej części sezonu import przekroczył 3,4 mln t (+5% r/r) i jego dynamika nieco wzrosła w ostatnich tygodniach. Większość pochodziła z Ukrainy (63%). Eksport na tym etapie sezonu wynosi ponad 228 tys. t i jest 40% niższy niż przed rokiem (niemal wszystko kierowane jest do Wielkiej Brytanii).
Polska: W pierwszych jedenastu miesiącach 2024 r. według wstępnych danych MRiRW wyeksportowano z Polski ponad 350 tys. t rzepaku. To 22% mniej niż przed rokiem. Największym odbiorcą były Niemcy (93%). Import w analizowanym okresie przekroczył 286 tys. t i był o 9% niższy r/r. Głównym dostawcą na polski rynek były Czechy (43%).
Ceny
W grudniu rzepak na Euronext/Matif podlegał sporym wahaniom. Do połowy miesiąc ceny umacniały się przekraczając pułap 540 €. Kolejne dni przyniosły zmianę trendu połączoną z kilkoma korektami, ale kierunek został niezmienny. Dopiero początek 2025 r. skutkował wzrostem o kilka euro.
W pierwszej połowie stycznia, zapadający w lutym najbliższy kontrakt na Euronext/Matif, umacniał się i ponownie przekroczył poziom 540 EUR. Sytuacja nie utrzymała się długo, w drugiej części miesiąca notowania zaczęły tracić. Wraz z końcem stycznia stawki zbliżały się do granicy 500 EUR.
Ceny w Polsce
W tygodniu kończącym się 19 stycznia 2025 r. średnie stawki za rzepak wyniosły 2438 zł/t zgodnie z danymi MRiRW. W porównaniu z wcześniejszym tygodniem jest to spadek o 11 zł. W stosunku do zeszłego roku bieżące ceny są o 21% wyższe.
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego opublikował stawki oferowane przez punkty skupowe na terenie województwa dolnośląskiego. Za tonę rzepaku w połowie stycznia 2024 r. oferowano od 2020 do 2400 zł. Średnia stawka ukształtowała się na poziomie 2228 zł/t. To 62 zł więcej niż w grudniu.
W grudniu średnie stawki oferowane przez skupy za nasiona rzepaku wzrosły kolejny miesiąc z rzędu, trend utrzymuje się od marca. Przeciętna cena płacona dostawcom przez podmioty dokonujące zakupu wyniosła 2376 zł/t. To 49 zł więcej niż w listopadzie 2024 r. (2,1%). W stosunku do grudnia 2023 r. różnica wynosi 376 zł (6,6%).
Aktualna sytuacja i przewidywania
Aktualny kontrakt na Euronext/Matif z terminem zapadalności na maj 2025 r. (ostatni na zeszłoroczne zbiory) kształtuje się od listopada w granicach między 490 a 540 EUR. Jednak w ostatnim miesiącu nie spadał poniżej poziomu 510 EUR. Sprzyja temu ograniczona podaż w bieżącym sezonie 2024/25, która jest o 5% niższa w stosunku do okresu 2023/24. Stabilnie kształtuje się również kontrakt sierpniowy (pierwszy na nadchodzące zbiory 2025/26). Jednak źródłem niepewności jest załamanie kanadyjskiego eksportu do Chin, które są odbiorcą 50% wolumenu z Kanady. Jest to skutkiem wszczęcia dochodzenia antydumpingowego przez władze w Pekinie, które z kolei uznawane jest za odwet po nałożeniu ceł na chińskie pojazdy elektryczne przez Kanadę. Ograniczenie wysyłek z Kanady do Chin i USA (zapowiedzi wprowadzenia ceł przez amerykańską administrację) może skutkować większym wolumen eksportu na europejski rynek i tym samym presji cenowej.