Wstęp
Zawirowania na światowych giełdach, nasilająca się „wojna celna” między USA, a ich dostawcami towarów rolno-spożywczych odbiła się na europejskim rzepaku w mniejszym stopniu niż w przypadku kukurydzy i pszenicy. Spadki jednak zaczynają być widoczne w ślad ruchów na kanadyjskiej giełdzie, gdzie korekta była bardzo odczuwalna z powodu nałożenia bezpośredniego cła na Kanadę przez USA (25%), a także wysokiego wskaźnika przerobu (tłoczenia) oleju rzepakowego.
| MATIF notowania kontraktów (w EUR/t) |
Rzepak | ||
|---|---|---|---|
| maj'25 | sierpień'25 |
listopad'25 | |
| 04.03.25 | 511,00 | 484,75 | 486,25 |
| 4.02.25 | 522,00 | 490,25 | 491,00 |
| zmiana m/m | -2,1% | -1,1% | -1,0% |
| maj'24 | sierpień'24 | listopad'24 | |
| 4.03.24 | 448,25 | 453,75 | 422,50 |
| zmiana r/r | 14,0% | 6,8% | 15,1% |
Produkcja
| Rzepak dane globalne |
|
|
|
|
Zmiana |
Zmiana |
|---|---|---|---|---|---|---|
| powierzchnia (mln ha) | 42,44 | 42,90 | 42,24 | 42,34 | 0,2% | -1,3% |
| plon (t/ha) | 2,12 | 2,08 | 2,02 | 2,02 | 0,0% | -2,9% |
| produkcja | 89,86 | 89,39 | 85,17 | 85,31 | 0,2% | -4,6% |
| zużycie | 86,38 | 88,68 | 88,11 | 88,18 | 0,1% | -0,6% |
| eksport | 19,55 | 18,88 | 16,85 | 16,91 | 0,4% | -10,4% |
| zapasy końcowe | 10,84 | 10,83 | 7,64 | 7,60 | -0,5% | -29,8% |
Źródło: USDA
Świat: W lutym USDA (Departament Rolnictwa USA) minimalnie podwyższył szacowany areał i wolumen zbiorów rzepaku w stosunku do danych sprzed miesiąca. Pozwoliło to nieznacznie zniwelować wcześniejszą różnicę w stosunku do danych z sezonu 2023/24. Globalna produkcja w wysokości niewiele ponad 85 mln t jest o blisko 5% niższa niż przed rokiem (zob. tab.). Jest to głównie wynikiem niższych zbiorów w Unii Europejskiej (17,2 obecnie vs. 19,9 mln t sezon wcześniej) i na Ukrainie (3,75 vs. 4,75 mln t), na co złożyły się słabsza wydajność i obniżony areał zasiewów.
Zapasy i zużycie
Po sporej obniżce zapasów końcowych w grudniowej prognozie, nowy rok przyniósł podwyżkę wolumenu. Mimo kosmetycznej korekty w dół w lutym, zapasy nie spadły poniżej 7,6 mln t. W dalszym ciągu wartość jest niższa niż przed rokiem (o 30%). Największy wolumen jest skupiony w trzech miejscach – Kanadzie, Chinach i Unii Europejskiej. Wszystkie obszary odnotowały obniżki w stosunku do ubiegłego sezonu 2023/24 co rzutuje na ogólny poziom zapasów końcowych. Kanada z 2,7 do 1,7 mln t; Chiny z 4,7 do 3,3 mln t i UE z 1,5 do 1,0 mln t.
Aktualizacji raportów USDA w lutym skutkowała zmianą konsumpcji rzepaku nieznacznie w górę. Wolumen utrzymuje się niewiele powyżej 88 mln t jest o niespełna 1% niższy w stosunku do ubiegłego sezonu 2023/24. Największym zużyciem niezmiennie wyróżnia się Unia Europejska (24,3 mln t).
Handel
Świat: W lutym według danych USDA eksport został minimalnie podwyższony. W ostatniej aktualizacji utrzymuje się, że w okresie 2024/25 światowe wysyłki rzepaku pozostaną poniżej 17 mln t. To bez większych zmian w stosunku do styczniowego raportu, ale ponad 10% poniżej wolumenu z sezonu 2023/24. Największym dostawcą jest Kanada z wartością 7,25 mln t.
UE: Pierwsza część sezonu 2024/25 w imporcie rzepaku do krajów UE wyróżniła się większą dynamiką niż przed rokiem. W pierwszych 34 tygodniach dostawy przekroczyły 4,2 mln t (+9,5% r/r) i jego dynamika rosła w ostatnich tygodniach. Większość pochodziła z Ukrainy (53%), umacniała się pozycja Australii (32%). Eksport na tym etapie sezonu wynosi blisko 273 tys. t i jest 33% niższy niż przed rokiem (niemal wszystko kierowane jest do Wielkiej Brytanii).
Polska: W pierwszych jedenastu miesiącach 2024 r. według wstępnych danych MRiRW wyeksportowano z Polski ponad 350 tys. t rzepaku. To 22% mniej niż przed rokiem. Największym odbiorcą były Niemcy (93%). Import w analizowanym okresie przekroczył 286 tys. t i był o 9% niższy r/r. Głównym dostawcą na polski rynek były Czechy (43%).
Ceny
W pierwszej połowie stycznia, zapadający w lutym najbliższy kontrakt na Euronext/Matif, umacniał się i ponownie przekroczył poziom 540 EUR. Sytuacja nie utrzymała się długo, w drugiej części miesiąca notowania zaczęły tracić. Wraz z końcem stycznia stawki zbliżały się do granicy 500 EUR.
Najbliżej notowany kontrakt z terminem zapadalności na maj. Kształtowa się stabilnie powyżej 520 EUR. Dopiero przełom lutego i marca przyniósł znaczącą korektę. W kilka dni wartość spadła o ponad 5% (do 509 EUR).
Ceny w Polsce
W tygodniu kończącym się 23 lutego 2025 r. średnie stawki za rzepak wyniosły 2399 zł/t zgodnie z danymi MRiRW. W porównaniu z wcześniejszym tygodniem jest to spadek o 4 zł. W stosunku do zeszłego roku bieżące ceny są o 23% wyższe.
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego opublikował stawki oferowane przez punkty skupowe na terenie województwa dolnośląskiego. Za tonę rzepaku w połowie lutego 2025 r. oferowano od 200 do 2350 zł. Średnia stawka ukształtowała się na poziomie 2206 zł/t. To 22 zł mniej niż w styczniu.
W grudniu średnie stawki oferowane przez skupy za nasiona rzepaku wzrosły kolejny miesiąc z rzędu, trend utrzymuje się od marca. Przeciętna cena płacona dostawcom przez podmioty dokonujące zakupu wyniosła 2376 zł/t. To 49 zł więcej niż w listopadzie 2024 r. (2,1%). W stosunku do grudnia 2023 r. różnica wynosi 376 zł (6,6%).
Aktualna sytuacja i przewidywania
Prognozy Strategie Grains dla Unii Europejskiej mówią o wzroście spodziewanej produkcji w okresie 2025/26 do 19 mln t. To o 13% więcej niż w aktualnym sezonie. Ukraina z kolei ma odnotować spadek w stosunku do zbiorów w ubiegłym roku (uprawy dotknięte suszą). Administracja USA zapowiedziała także nałożenie ceł na produkty z Unii Europejskiej w wysokości 25%. W najbliższej perspektywie niepewność związana z sytuacja handlową na światowych rynkach będzie skutkować najprawdopodobniej utrzymaniem trendu spadkowego, a możliwość potencjalnych wzrostów cen jest bardzo wątpliwa.